روغن گیربکس چیست؟
روغن گیربکس نوعی روغن است که برای روان کردن و کاهش اصطکاک بین قطعات مختلف خودرو به کار می‌رود. این روغن همچنین به کاهش دما و خنک شدن قطعات کمک می‌کند. علاوه بر این، روغن گیربکس وظیفه انتقال قدرت از موتور به گیربکس (جعبه دنده) را دارد؛ به همین دلیل به آن روغن دنده یا واسکازین هم گفته می‌شود. اصطلاح «زمان تعویض واسکازین» بیشتر برای خودروهای دنده دستی استفاده می‌شود.
انتخاب روغن گیربکس به مدل خودرو و نوع دنده (دستی یا اتوماتیک) بستگی دارد. اگر برای خودروی دنده دستی روغن تهیه می‌کنید، روی بطری باید عبارت MTF درج شده باشد. برای خودروهای اتوماتیک نیز عبارت ATF روی قوطی‌ها نوشته می‌شود. همچنین ممکن است روی بطری‌های روغن گیربکس اعدادی مانند 80W-90، 75W-80 و 85W-90 را ببینید که نشان‌دهنده میزان گرانروی روغن در دماهای مختلف است.
اهمیت تعویض روغن گیربکس اتوماتیک
در گیربکس های اتوماتیک ، تمام فرآیندهای کلاچ‌گیری، تعویض دنده، خنک‌کاری و روانکاری توسط روغن انجام می‌شود. فشار روغن در این نوع گیربکس‌ها نقش حیاتی دارد و در صورت افت فشار، عملکرد صحیح گیربکس مختل می‌شود. این روغن‌ها با گذشت زمان ممکن است خواص خود را از دست بدهند، اکسید شوند یا سفت شوند، که می‌تواند به مشکلاتی مانند کاهش کیفیت تعویض دنده و حتی خرابی گیربکس منجر شود. به همین دلیل، تعویض منظم روغن گیربکس ضروری است.
یکی از وظایف مهم روغن گیربکس، خاصیت خنک‌کنندگی آن است. روغن با انتقال گرما از دنده‌ها و جلوگیری از داغ شدن آنها، نقش کلیدی در حفظ سلامت گیربکس دارد. اما با گذشت زمان و ورود ذرات گرد و غبار و فلزات به داخل روغن، این روغن می‌تواند سفت شود و خاصیت خود را از دست بدهد.
زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک
برخی از شرکت‌های خودروسازی توصیه می‌کنند که روغن گیربکس هر دو سال یک‌بار تعویض شود، حتی اگر خودرو مسافت زیادی را طی نکرده باشد. این توصیه به دلیل این است که روغن ممکن است با گذشت زمان خواص خود را از دست بدهد، حتی اگر خودرو زیاد استفاده نشده باشد. همچنین، برخی روغن‌ها به عنوان “مادام العمر” معرفی می‌شوند، اما این به معنای عدم نیاز به تعویض نیست. حتی بهترین روغن‌های مادام العمر نیز باید پس از ۱۵۰ هزار مایل تعویض شوند.
داخل هر گیربکس اتوماتیک، یک فیلتر برای پاکسازی روغن وجود دارد. این فیلتر وظیفه دارد تا ذرات آلودگی را از روغن جدا کند و به حفظ عملکرد صحیح گیربکس کمک کند. با این حال، در صورتی که فیلتر دچار گرفتگی شود، ممکن است روغن به درستی جریان نیابد و این امر می‌تواند به آسیبهای جدی در گیربکس منجر شود.
گرفتگی فیلتر، سفت شدن روغن و از بین رفتن خاصیت آن، می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند تقه زدن گیربکس، تعویض دنده‌های کند، دیر راه افتادن خودرو پس از تعویض دنده و داغ شدن صفحه‌های داخلی گیربکس شود. این مشکلات می‌توانند به سوختن باندهای ترمز و کلاچ‌های داخلی گیربکس یا حتی شکستگی دنده‌ها منجر شوند. در برخی خودروها، فیلتر گیربکس در مکانی نصب شده است که برای تعویض آن نیاز به باز کردن کامل گیربکس است. به همین دلیل، تعویض به موقع روغن و فیلتر گیربکس بسیار مهم است تا از کثیفی و خرابی فیلتر جلوگیری شود و عملکرد صحیح گیربکس حفظ شود.
به طور کلی زمان تعویض روغن گیربکس امر مهمی است. اگر گیربکس خودرو به درستی کار نمی‌کند، صاحب خودرو باید در اسرع وقت اقدام به تعویض روغن گیربکس کرده و برای این کار به تعمیرگاه مراجعه کند. تعویض منظم روغن و فیلتر گیربکس، کلید حفظ عمر طولانی‌تر و عملکرد بهتر گیربکس است.
استانداردها و طبقه‌بندی روغن گیربکسهای اتوماتیک
گیربکسهای اتوماتیک با توجه به تنوع و ساختارهای مختلفی که دارند، نیازمند روغن‌های مخصوص به خود هستند. در ایران، سه مدل گیربکس اتوماتیک مرسوم وجود دارد: هیدرولیکی، دوکلاچه (DCT)، و ضریب پیوسته (CVT). هر یک از این گیربکس‌ها به دلیل ساختار خاص خود نیاز به نوع خاصی از روغن گیربکس دارند. روغن‌های گیربکس اتوماتیک بر اساس استانداردهای کیفی بین‌المللی API (American Petroleum Institute) و SAE (Society of Automotive Engineers) ساخته می‌شوند. این استانداردها مشخصات فنی، میزان گرانروی، و خواص دیگر روغن را تعیین می‌کنند تا بهترین عملکرد را در گیربکسهای مختلف تضمین کنند.
یکی از رایج‌ترین نام‌های تجاری در دنیای روغن‌های گیربکس اتوماتیک، DEXRON است که توسط شرکت جنرال موتورز معرفی شده است. این نام تجاری از سال ۱۹۶۷ برای روغن‌های گیربکس اتوماتیک استفاده می‌شود و طی سال‌ها نسل‌های مختلفی از این روغن با فناوری‌های پیشرفته‌تر تولید شده است.
به عنوان مثال، روغن‌های DEXRON III، DEXRON VI و DEXRON HP از پرکاربردترین روغن‌های این خانواده هستند. این روغن‌ها به دلیل ویژگی‌های خاصشان، توسط بسیاری از خودروسازان اروپایی و آسیایی نیز در گیربکسهای اتوماتیک خود استفاده می‌شوند. علاوه بر DEXRON، استاندارد دیگری به نام MERCON نیز وجود دارد که توسط شرکت فورد توسعه یافته و مشابه DEXRON برای گیربکسهای اتوماتیک استفاده می‌شود.
نکته مهم این است که هر گیربکس نیاز به روغن مخصوص به خود دارد و استفاده از روغن نامناسب می‌تواند به عملکرد گیربکس آسیب برساند و عمر آن را کاهش دهد. به همین دلیل، همیشه باید بر اساس توصیه‌های سازنده خودرو و گیربکس، روغن مناسب را انتخاب کرد.
مطلب پیشنهادی کارمگز : فرمان هیدرولیک چیست
جدول حجم روغن گیربکس انواع خودرو ایرانی
| خودرو | حجم روغن گیربکس (لیتر) |
|---|---|
| پژو 206 (دنده‌ای) | 2.1 – 2.5 لیتر |
| پژو 206 (اتوماتیک) | 3.5 – 4.0 لیتر |
| پژو 405 (دنده‌ای) | 2.0 – 2.4 لیتر |
| سمند (دنده‌ای) | 2.1 – 2.5 لیتر |
| سمند (اتوماتیک) | 3.5 – 4.0 لیتر |
| رانا (دنده‌ای) | 2.1 – 2.5 لیتر |
| دنا (دنده‌ای) | 2.1 – 2.5 لیتر |
| دنا پلاس (دنده‌ای) | 2.1 – 2.5 لیتر |
| پراید (دنده‌ای) | 2.7 – 3.2 لیتر |
| تیبا (دنده‌ای) | 2.7 – 3.2 لیتر |
| ساینا (دنده‌ای) | 2.7 – 3.2 لیتر |
| کوییک (دنده‌ای) | 2.7 – 3.2 لیتر |
| ال 90 (دنده‌ای) | 3.0 – 3.4 لیتر |
جدول حجم روغن گیربکس خودروهای خارجی
| خودرو | حجم روغن با فیلتر (لیتر) | حجم روغن بدون فیلتر (لیتر) |
|---|---|---|
| دوو ماتیز | 3.25 لیتر | 2.7 لیتر |
| ام وی ام 110 (سه سیلندر) | 2.8 لیتر | 2.5 لیتر |
| ام وی ام 110 (چهار سیلندر) | 3.4 لیتر | 3 لیتر |
| دوو سی یلو | 3.75 لیتر | 3.5 لیتر |
| دوو ریسر | 4 لیتر | 3.5 لیتر |
| زانتیا | 5 لیتر | 4.5 لیتر |
| پاترول V4 | 4.5 لیتر | 6 لیتر |
| پاترول V6 | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| نیسان پیکاپ | 4.75 لیتر | 4.25 لیتر |
| موسو (چهار سیلندر) | 5.5 لیتر | 5 لیتر |
| موسو (شش سیلندر) | 8 لیتر | 7.5 لیتر |
| نیسان ماکسیما | 4.75 لیتر | 4.5 لیتر |
| گرانجور | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| جنسیس کوپه | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| هیوندای کوپه | 5 لیتر | 4.75 لیتر |
| رونیز | 4.75 لیتر | 4.25 لیتر |
| جیلی (ام گرند) | 4 لیتر | 5 لیتر |
| تویوتا لندکروز V8 | 7.5 لیتر | 7 لیتر |
| تویوتا هایس گازویلی V4 | 7.5 لیتر | 5.5 لیتر |
| هیوندای ولستر (۳۵۰۰ – ۲ درب و ۴ درب) | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| هیوندای ولستر (۱۸۰۰ – ۲۰۰۰، ۳ درب) | 5 لیتر | 5 لیتر |
| هیوندای النترا (2014، 1800cc) | 4.5 لیتر | 4 لیتر |
| مزدا ۳ | 4.5 لیتر | 4.25 لیتر |
| پروتون | 3.5 لیتر | 3.25 لیتر |
| مگان (۲۰۰۰cc) | 5.5 لیتر | 5.2 لیتر |
| مگان (۱۶۰۰cc) | 4.8 لیتر | 4.5 لیتر |
| سورنتو | 5.7 لیتر | 5.5 لیتر |
| سانتافه (۲۷۰۰cc) | 5 لیتر | 4.75 لیتر |
| سانتافه (۳۵۰۰cc) | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| سانتافه (۳۷۰۰cc) | 5 لیتر | 4.75 لیتر |
| آزرا | 5.7 لیتر | 5.5 لیتر |
| سوناتا (2012) | 4.5 لیتر | 4 لیتر |
| تویوتا کمری V4 | 4.3 لیتر | 4 لیتر |
| تویوتا کمری V6 | 4.7 لیتر | 4.5 لیتر |
| تویوتا کرولا (2008) | 4 لیتر | 3.75 لیتر |
| تویوتا هایلوکس | 5.8 لیتر | 5.5 لیتر |
| پژو 407 | 4.25 لیتر | 4 لیتر |
| سوزوکی ویتارا | 5 لیتر | 4.75 لیتر |
| سیتروئن C5 | 5 لیتر | 4.75 لیتر |
| مورانو | 4.5 لیتر | 4.25 لیتر |
| پرادو V6 | 6 لیتر | 5.75 لیتر |
| پرادو (اتاق جدید) | 7 لیتر | 6.5 لیتر |
| پرادو V4 | 5.5 لیتر | 5.25 لیتر |
| بی ام و (2005) | 4.5 لیتر | 4 لیتر |
| ویراکروز – AX55 | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| AX35 | 5 لیتر | 4.5 لیتر |
| تویوتا اوریون | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| جنسیس (۳۸۰۰cc، ۴ درب) | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| هیوندای I30 | 4 لیتر | 3.5 لیتر |
| پاجیرو (۳۵۰۰cc) | 4.5 لیتر | 4 لیتر |
| توسان (2400cc) | 5 لیتر | 4.5 لیتر |
| توسان (2700cc) | 5 لیتر | 4.5 لیتر |
| سراتو (2000cc) | 4.5 لیتر | 4 لیتر |
| لیفان X60 | 4 لیتر | 3.75 لیتر |
| ون کاسپین (میتسوبیشی) | 4.5 لیتر | 4 لیتر |
| ام جی مدل 5 و 6 (1800cc) | 5 لیتر | 4.5 لیتر |
| بی ام و i520 | 6.5 لیتر | 6 لیتر |
| سراتو (1600cc) | 4 لیتر | 5 لیتر |
| کیا کارنز | 4.5 لیتر | 4 لیتر |
| لکسوس RX 350 | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| لکسوس ES 350 | 6 لیتر | 5.5 لیتر |
| کادنزا | 5 لیتر | 4.5 لیتر |
| جن تو (Gen 2) | 3.75 لیتر | 3 لیتر |
| هیوندا MVM 315 | 4.5 لیتر | 4 لیتر |
| بنز (E230، مدل 92) | 5.25 لیتر | 4.75 لیتر |
مطلب پیشنهادی کارمگز : تفاوت روغن گیربکس زرد و قرمز چیست؟
نشانه‌های کم شدن روغن گیربکس و راههای پیشگیری از آسیبهای جدی
کم شدن روغن گیربکس می‌تواند مشکلات جدی برای خودرو ایجاد کند. برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی، لازم است به نشانه‌ها و علائم کمبود روغن گیربکس توجه کنید و در صورت مشاهده هر کدام، بلافاصله اقدام به تعمیر کنید. در ادامه به علائم مهم و تاثیرات کمبود روغن گیربکس اشاره می‌کنیم:
- چراغ‌های هشدار داشبورد: اولین و واضح‌ترین نشانه کمبود روغن گیربکس، روشن شدن چراغ‌های هشدار روی داشبورد است. اگر چراغی با نماد گیربکس یا روغن روشن شد، باید بلافاصله سطح روغن گیربکس را بررسی کنید.
- لکه‌های روغن زیر خودرو: اگر متوجه لکه‌های روغن زیر خودرو شدید، احتمال نشتی روغن گیربکس وجود دارد. روغن گیربکس معمولاً به رنگ قرمز است، اما اگر روغن تیره‌تر شده باشد، نشان‌دهنده این است که روغن گیربکس کم شده و ممکن است عملکرد گیربکس را تحت تأثیر قرار دهد.
- صداهای غیرعادی: افزایش اصطکاک بین اجزای گیربکس به دلیل کمبود روغن می‌تواند باعث ایجاد صداهای غیرعادی شود. صدای ناهنجار در هنگام تعویض دنده یا حرکت خودرو می‌تواند نشان‌دهنده کمبود روغن گیربکس باشد.
- عملکرد نامطلوب گیربکس: کمبود روغن گیربکس باعث می‌شود تعویض دنده سخت‌تر و با تأخیر انجام شود. همچنین ممکن است متوجه کاهش سرعت یا کندی در شتاب‌گیری خودرو شوید.
- گرمای بیش از حد: کمبود روغن گیربکس می‌تواند باعث افزایش دمای گیربکس شود. اگر بوی سوختگی یا گرمای غیرعادی از گیربکس به مشام رسید، احتمالاً روغن گیربکس کم شده و نیاز به تعویض دارد.
- لرزش خودرو: یکی دیگر از علائم کمبود روغن گیربکس، لرزش خودرو هنگام انتقال قدرت است. این لرزش‌ها به دلیل عدم انتقال قدرت به موقع از موتور به گیربکس رخ می‌دهد.
چگونه از آسیبهای ناشی از کمبود روغن گیربکس جلوگیری کنیم؟
- بررسی منظم : حداقل هر چند ماه یک‌بار، سطح روغن گیربکس را بررسی کنید و در صورت نیاز آن را تعویض کنید.
- توجه به نشانه‌های غیرعادی: اگر هر یک از علائم بالا را مشاهده کردید، بدون تأخیر به تعمیرکار مراجعه کنید.
- تعویض منظم : تعویض منظم روغن گیربکس بر اساس توصیه‌های سازنده خودرو، می‌تواند از بروز مشکلات جلوگیری کند.
برای تعمیر و نگهداری گیربکس خود، به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید تا از آسیبهای جدی‌تر جلوگیری شود. توجه به این موارد می‌تواند عمر گیربکس و عملکرد خودرو شما را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. اگر در تهران هستید می توانید از مقاله معرفی بهترین تعمیرگاه ماشین در تهران استفاده کنید.
قیمت حدودی روغن های گیر بکس بازار
| مدل | قیمت |
|---|---|
روغن آترود مدل ۷۵w۸۰ Sento حجم ۲.۵ لیتر | ۴۳۹,۷۵۰ تومان |
روغن بهران مدل ۸۵W۹۰ GL۴ حجم ۱ لیتر | ۹۴,۳۸۰ تومان |
روغن آدینول مدل GH ۷۵ W ۹۰ حجم ۱ لیتر | ۶۹۰,۲۱۰ تومان |
روغن آیسین مدل AFW-PLUS ظرفیت ۴ لیتر | ۲,۴۱۱,۰۰۰ تومان |
روغن آترود مدل ۸۵W۹۰ EP Super Pride حجم ۲.۵ لیتر | ۴۷۰,۰۰۰ تومان |
روغن لوبریفنت کانادا مدل SAE ۷۵W-۸۰ حجم ۱ لیتر | ۱۴۴,۵۰۰ تومان |
باید ذکر شود که مبالغ مشخص شده در بالا از آگهی های آنلاین و وبسایت های فروش اینترنتی به‌دست آمده است و وبسایت کار مگز هیچ تأثیر یا دخلی در تعیین این قیمت ها نداشته است.
