مبدل کاتالیستی یا کاتالیزور یک ابزار است که در نقطه ی خروجی سیستم اگزوز خودرو قرار دارد و با انجام یک سری واکنش های شیمیایی، گازهای مضر تولید شده از احتراق خودرو را به گازهای غیر مضرر تبدیل می کند، که این تبدیل باعث کاهش آلودگی هوا می شود. باید توجه داشت که این مبدل ها انواع متفاوتی دارند و واکنشهای شیمیایی آنها بسته به نوع موتور و نوع سوخت استفاده شده در خودرو متفاوت است.
در کل می توان گفت کاتالیزور ماشین از یک ساختار فلزی با سطوح بسیار بزرگ تشکیل شده است که به عنوان محیطی برای انجام واکنشهای شیمیایی عمل می کند. این ساختار فلزی معمولاً شامل فلزات گروه پلاتین مثل پلاتین، پالادیم و رودیم است که به عنوان کاتالیزورهای بسیار موثر شناخته میشوند. با پیشرفت تکنولوژی، کاتالیزورهای جدید با کارایی بهتر و توانایی کاهش آلاینده ها در شرایط مختلف به بازار عرضه شده اند. علاوه بر این، تحقیقات فراوانی در حال انجام است تا بهبودهای جدیدی در زمینه کاتالیزورهای خودرو ایجاد شود و از وارد شدن آلاینده ها به محیط زیست پیشگیری شود.
مطلب پیشنهادی: راهنمای خرید بهترین لنت ترمز پژو 206 تیپ 5 + زمان تعویض آن
کاتالیزور ماشین کجاست؟
کاتالیزور در یک نقطه از مسیر اگزوز خودرو قرار می گیرد. کاتالیست را در این نقطه از مسیر اگزوز قرار میدهند به دلیل اینکه در اینجا گرما به مقدار زیادی تولید می شود و این امر باعث می شود که فرآیندهای اکسایش و کاهش به درستی انجام شود. همچنین، قرار گرفتن کاتالیست در مسیر اگزوز به سرد شدن موتور نیز کمک می کند.
اگر کاتالیزور نباشد چه میشود؟
مزایا:
- استفاده از سوخت با کیفیت برای عملکرد بهینه کاتالیزور بسیار اهمیت دارد. سوختهای ناکیفیت ممکن است به طور مستقیم به کارایی کاتالیزور و بنابراین عملکرد موتور خودرو آسیب برسانند.
- کاربرد کاتالیزور میتواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر عمر موتور خودرو تأثیر بگذارد. برخی از تولیدکنندگان خودرو اعتقاد دارند که استفاده از کاتالیزور میتواند باعث افزایش دمای موتور و در نتیجه کاهش عمر آن شود.
- یکی از مشکلاتی که با استفاده از کاتالیزور به وجود میآید، هزینههای نصب و تعویض آن است. نصب یک کاتالیزور مناسب و تعویض آن در صورت نیاز هزینههای قابل توجهی را برای مالکان خودرو به همراه دارد. بنابراین، زمانی که تصمیم به حذف این قطعه میشود، دیگر نیازی به پرداخت هزینههای اضافی نخواهد بود.
معایب:
- افزایش گازهای مضر مانند اکسید نیتروژن و دی اکسید کربن از جمله معایب حذف کاتالیزور است. انجام تحقیقات نشان داده است که حضور کاتالیزور در خودرو میتواند تا ۹۰ درصد از انتشار گازهای سمی را کاهش دهد. بنابراین، حذف این قطعه می تواند به طور جدی به محیط زیست آسیب برساند. در سال ۱۳۹۱، قانونی تصویب شد که برای خودروهایی که مجهز به کاتالیزور نیستند یا کاتالیزور آنها کهنه و فرسوده است، معاینه فنی صادر نمی شود.
- افزایش صدای موتور.
- روشن شدن چراغ چک خودرو.
- تأثیرات منفی بر روی سلامتی موتور در طولانی مدت.
- انتشار بوی نامطبوع از خودرو.
- افزایش مصرف سوخت: کاتالیزور با بهبود عملکرد موتور، تنظیم بهتر سوخت و هوا را فراهم میکند و این باعث افزایش کارایی و کاهش مصرف سوخت میشود.
- کاهش شتاب و کپ کردن خودرو: حذف کاتالیزور از سیستم اگزوز خودرو منجر به کاهش شتاب و کپ کردن آن میشود، علاوه بر این، این عمل باعث افزایش فشار بر موتور و کاهش عمر آن می شود.
با توجه به مزایا و معایب این فناوری، استفاده از کاتالیزور در خودروها به عنوان یک راه حل ضروری برای کاهش آلودگی هوا و حفظ محیط زیست می تواند مفید باشد. با این حال، لازم است تا تأثیرات این فناوری بر روی عملکرد و هزینه های خودروها به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا تصمیمات منطقی تری در مورد استفاده از آن اتخاذ شود.
علائم خرابی کاتالیزور ماشین
سوال اساسی این است که از کجا بفهمیم کاتالیزور ماشین خراب است؟ برای تشخیص نهایی، نیاز به انجام تست های مخصوص داریم که در ادامه به آن ها پرداخته خواهد شد. اما علائمی وجود دارند که در صورت مشاهده آنها باید به آسیب دیدن این تجهیز احتمالی توجه کنیم. از بین این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش قدرت و شتاب خودرو
- بوی نامطبوع
- خروج دود تیره از اگزوز
- افزایش حرارت اگزوز بهطور غیرمعمول
- روشن شدن چراغ چک خودرو
- مشکل در استارت زدن
- مصرف سوخت نامعمول
- روشن شدن چراغ چک خودرو نیز موضوعی است که تشخیص دلایل آن معمولا با استفاده از دستگاه دیاگ انجام میشود.
تست های خرابی کاتالیزور
با توجه به نشانههای خرابی کاتالیزور خودرو، بهتر است به تعمیرگاه مراجعه کنید. تشخیص نهایی خرابی از طریق انجام تست کاتالیزور انجام می شود. برای این منظور، سه آزمایش اصلی وجود دارد که شامل:
تست خلاء:
- برای این تست به یک گیج خلاء نیاز دارید. مراحل این آزمایش برای تشخیص خرابی کاتالیزور عبارتند از:
- گیج را به خط خلاء در مسیر خروج دود از اگزوز وصل کنید در حالی که ماشین خاموش است.
- موتور را روشن کنید و صبر کنید تا در حالت درجا گرم شود.
- تا زمانی که فشار گیج در محدوده 18 تا 22 بار جیوه قرار بگیرد، منتظر بمانید.
- سپس دسته گاز را فشار داده و دور موتور را به 2500 تا 3000 دور در دقیقه برسانید.
- اگر فشار گیج خلاء به سرعت کاهش یابد، کاتالیزور بهطور کلی سالم است. در غیر این صورت، ممکن است کاتالیزور دچار خرابی شده باشد.
تست دما:
برای انجام تست دما، نیاز به یک دماسنج دارید. مراحل این آزمایش برای تشخیص خرابی کاتالیزور عبارتند از:
- ابتدا ماشین را روشن کرده و چند دقیقه صبر کنید تا موتور بهخوبی گرم شود.
- سپس با استفاده از دماسنج، دمای لوله در مسیر خروج از اگزوز قبل از کاتالیزور را اندازه گیری کنید.
- همچنین، دمای خروجی اگزوز در دهانه بیرونی را نیز اندازه بگیرید.
- اگر دو عدد بهدست آمده یکسان باشند، مطمئن باشید که کاتالیزور خراب شده است.
تست فشار بازگشتی:
برای انجام تست فشار بازگشتی، به یک فشارسنج نیاز دارید. مراحل این تست برای تشخیص خرابی کاتالیزور عبارتند از:
- ابتدا سنسور اکسیژن را جدا کرده و به جای آن فشارسنج را نصب نمایید.
- سپس ماشین را روشن کرده و منتظر بمانید تا موتور پس از چند دقیقه گرم شود.
- در صورتی که فشارسنج مقداری بین 0 تا 3 پوند بر اینچ مربع نشان دهد، به معنای شرایط طبیعی است.
- اما اگر فشارسنج عدد 8 پوند بر اینچ مربع یا بیشتر را نشان داد، قطعاً کاتالیزور آسیب دیده است.