از آنجایی که این روزها خودروهایی با گیربکس نیمه اتوماتیک در بازار کمتر دیده می شود، احتمالا خیلی از شما نمی دانید که گیربکس غیر اتوماتیک چیست. باید گفت گیربکس نیمه اتوماتیک در واقع ادغام گیربکس دستی و اتوماتیک است؛ چرا که ویژگی های هر دوی آن ها را باهم دارد. در ادامه به صورت تخصصی تر به این سوال که گیربکس نیمه اتوماتیک چیست؟ پاسخ و انواع و مزایای آن را نیز شرح خواهیم داد.
گیربکس نیمه اتوماتیک چیست؟
قبل از این که بخواهیم سیستم گیربکس نیمه اتوماتیک را شرح دهیم، باید به این سوال که گیربکس چیست؟ و چه وظیفه ای دارد، پاسخ دهیم. باید گفت جعبه دنده در خودرو ،گیربکس نامیده می شود و وظیفه کنترل و نظارت بر انتقال گشتاور تولیدی از موتور به چرخ ها، متناسب با نیاز خودرو را ایفا می کند.
گیربکس نیمه اتوماتیک یا Semi automatic transmission یک سیستم ترکیبی از ویژگی های گیربکس دستی و گیربکساتوماتیک می باشد. حالت عملکردی در سیستم گیربکس نیمه اتوماتیک بدین شکل است که با وجود این که تعویض دنده ها به صورت دستی توسط راننده انجام می شود، ولی تمامی فرآیند لازم جهت جابجایی دنده ها به صورت اتوماتیک صورت می گیرد.
در توضیح بیشتر و واضح تر به این سوال که گیربکس نیمه اتوماتیک چیست؟ باید بگوییم که این گیربکس نیمه اتوماتیک همان گیربکس های دستی هستند که پدال کلاچ برای تعویض دنده در آن ها حذف شده است. در واقع در گیربکس نیمه اتوماتیک محرک های هیدرولیکی و یا الکترونیکی فرآیند جابجایی دنده ها را انجام خواهند داد. در واقع می توان گفت که فرآیندهای تعویض دنده در گیربکس نیمه اتوماتیک برخلاف گیربکس دستی که توسط کابل و لوله ها انجام می شود، از محرک ها و رایانه ها استفاده می شود.
ساختار جعبه دنده دو کلاچه
اگر ساختار جعبه دنده دوکلاچه را یک مکانیسم در نظر بگیریم، اجزای آن عبارتند از:
- دو جعبه دنده که به موازات یکدیگر قرار گرفته اند و از طریق یک واحد مشترک کنترل می شوند.
- دو شفت ورودی که هر کدام به صورت مستقل به یک کلاچ متصل شده اند.
- سامانه هیدرولیکی و یا موتور های الکتریکی که به طور کلی تمامی فرآیند های این سیستم مثل گرفتن و رها کردن کلاچ، تعویض و خلاص کردن دنده ها توسط آن انجام می شود.
- سیستم کامپیوتری به کار رفته در ساختار جعبه دنده دو کلاچه که این سامانه عملکرد تعویض دنده ها و کلاچ ها را کنترل می کند.
ویژگی های گیربکس نیمه اتوماتیک
در بخش های قبلی در توضیح این که گیربکس نیمه اتوماتیک چیست، گفتیم که این سیستم تلفیقی از گیربکس دستی و اتوماتیک است. در ادامه به بررسی ویژگی های کلیدی این نوع گیربکس خواهیم پرداخت.
تعویض دنده سریع
از بارزترین ویژگی های گیربکس نیمه اتوماتیک سرعت و نرمی تعویض دنده می باشد که به دلیل استفاده از دو کلاچ و سیستم کنترل الکترونیکی در این نوع گیربکس ها می باشد. این ویژگی در نهایت سبب می شود تا شتاب گیری خودرو سریع تر و رانندگی به نوعی لذت بخش تر شود.
مصرف سوخت بهینه
مصرف سوخت در گیربکس های نیمه اتوماتیک به سبب طراحی پیشرفته و استفاده از تکنولوژی های جدید کم تر است. این ویژگی سبب صرفه جویی در هزینه های سوخت و کمک به حفظ محیط زیست می شود.
کنترل بیشتر بر روی خودرو
در گیربکس های نیمه اتوماتیک امکان تعویض دنده به صورت دستی وجود دارد. این ویژگی کمک می کند به هنگام سبقت گرفتن و رانندگی در جاده های خاص، بتوان خودرو را راحت تر کنترل کرد.
انواع گیربکس نیمه اتوماتیک
به طور کلی انواع گیربکس نیمه اتوماتیک را می توان در دو دسته جای داد. در ادامه هر کدام از این دسته ها را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار خواهیم داد.
گیربکس نیمه اتوماتیک صفحه خشک
کلاچ ها در این نوع گیربکس به صورت خشک عمل کرده و با باد هوا خشک می شوند. گیربکس نیمه اتوماتیک صفحه خشک ساختار ساده ای داشته و برای خودرو هایی که برای رفت و آمد های داخل شهر استفاده می شوند، مناسب اند.
گیربکس نیمه اتوماتیک صفحه خیس
کلاچ های این نوع گیربکس در روغن غوطه ور بوده ک با روغن خنک می شوند. می توان گفت این نوع گیربکس ها عملکرد روان تری داشته و برای خودرو های با گشتاور بالا و به نوعی اسپرت مناسب اند.
معایب گیربکس نیمه اتوماتیک
بعد از این که پاسخ این سوال که گیربکس نیمه اتوماتیک چیست را دریافت کردید، جالب است بدانید که جعبه دنده های دو کلاچه با وجود مزایای فراوانی که دارند، خالی از عیب نیستند. آگاهی از این معایب به شما کمک می کند تا با دید باز تری نسبت به انتخاب گیربکس اقدام نمایید. برخی از معایب گیربکس نیمه اتوماتیک عبارتند از:
- قیمت بالا: گیربکس های نیمه اتوماتیک قیمت بالاتری نسبت به گیربکس های دستی و حتی گاهی گیربکس های تمام اتوماتیک دارند. می توان گفت قیمت بالای این سیستم به علت پیچیدگی ساختار و فناوری های پیشرفته به کار رفته در آن می باشد که این موضوع به هنگام خرید خودرو بسیار مهم تلقی می شود.
- پیچیدگی و حساسیت ساختار: گیربکس های دو کلاچه ساختار پیچیده و قطعات الکترونیکی فراوانی دارند که این موضوع سبب شده تا نسبت به باقی انواع گیربکس در بازار حساس تر باشند. این موضوع سبب می شود تا در صورت نگهداری نادرست و یا عدم نگهداری درست از آن ها، دچار خرابی شوند.
- وزن بالا: گیربکس های نیمه اتومات وزن بالایی دارند. در واقع وزن بالای گیربکس های نیمه اتومات می تواند وزن کلی خودرو نیز افزایش یابد.
- هزینه تعمیر و نگهداری بالا: تعمیر و نگهداری گیربکس های دوکلاچه نیاز به تخصص و تجهیزات ویژه ای دارد و در صورت بروز خرابی، هزینه تعمیرات آن میتواند بسیار بالا باشد. همچنین، تعویض روغن و سرویسهای دورهای این گیربکس ها نیز نسبت به گیربکسهای دیگر، پرهزینه تر است.
خودرو ها با گیربکس نیمه اتوماتیک
گیربکسهای نیمه اتوماتیک (یا دوکلاچه) به دلیل مزایای فراوان و عملکرد بهینهشان، در خودروهای مختلفی از برندهای گوناگون مورد استفاده قرار میگیرند. در این بخش، به برخی از خودروهای محبوب و شناختهشدهای که از این نوع گیربکس بهره میبرند، اشاره میکنیم:
- پورشه 911: این خودروی اسپرت افسانه ای، در برخی مدل های خود از گیربکس دوکلاچه PDK استفاده می کند که به دلیل سرعت تعویض دنده بالا و عملکرد بینظیر، مورد تحسین علاقه مندان قرار گرفته است.
- فراری 458 Italia: این سوپر اسپرت ایتالیایی نیز از گیربکس دوکلاچه F1 استفاده می کند که به شتاب گیری سریع و رانندگی هیجان انگیز آن کمک می نماید.
- فولکسواگن گلف: این خودروی محبوب و پر فروش، در برخی مدل های خود از گیربکس دو کلاچه DSG استفاده می کند که به مصرف سوخت پایین و رانندگی راحت آن کمک می نماید.
- هیوندای i30: این خودروی شهری کره ای، در برخی مدل های خود از گیربکس دوکلاچه DCT استفاده می کند که منجر به عملکرد اسپرت و مصرف سوخت بهینه آن شده است.
- رنو کپچر: این خودروی کراساوور فرانسوی، در برخی مدل های خود از گیربکس دوکلاچه EDC استفاده می کند که باعث رانندگی راحت و مصرف سوخت پایین آن شده است.
تعمیر گیربکس نیمه اتوماتیک
گیربکسهای نیمه اتوماتیک به دلیل ساختار پیچیده و فناوری های پیشرفته ای که در آنها به کار رفته است، نیازمند تعمیر و نگهداری تخصصی هستند. در صورت بروز هر گونه مشکل یا خرابی، مراجعه به تعمیرکاران مجرب و متخصص در این زمینه بسیار ضروری است. اما در کل، مراحل عمومی تعمیر گیربکس نیمه اتوماتیک عبارتند از:
- تشخیص مشکل توسط یک کارشناس
- تعمیر و تعویض قطعات
- انجام تنظیمات اصولی
- تعویض روغن در بازه های زمانی منظم
جمع بندی
در این مقاله به طور کامل توضیح دادیم که گیربکس نیمه اتوماتیک چیست و در چه خودروهایی به کار می رود. همانطور که اشاره شد گیربکس نیمه اتوماتیک مزایای بسیاری دارد و به نوعی رانندگی را برای شما لذت بخش می کند. با این حال مواردی مثل قیمت بالا و حساسیت ها پیچیدگی های ساختار این سیستم ممکن است سبب شود تا شما برای خرید خودروهایی که دارای سیستم گیربکس نیمه اتوماتیک هستند، دچار تردید شوید. توصیه می شود که در صورت خراب شدن جعبه دنده دو کلاچه به دلیل ساختار پیچیده ای که روی این سیستم سوار است، تمامی فرآیند تعمیر اصولی آن را به یک کارشناس متخصص بسپارید.